در این نوشتار به بررسی خطای سنسور باد لاستیک برخی خودروهای ساخت داخل می پردازیم. سنسور باد لاستیک وظیفه ارسال اطلاعات چرخها به راننده را بر عهده دارد. با استفاده از سنسور TPMS میزان باد و دمای لاستیکها به راننده نمایش داده میشود. در برخی خودروهای ساخت داخل در حین رانندگی، خطای TPMS در پشت آمپر به همراه صدای بوق بوق زدن و همزمان نمایش یکی از تایرها به عنوان تایر پنچر در مانیتور بسیار دیده شده است. این خطا ممکن است مثلا در چرخ جلو راست اتفاق بیافتد و چند لحظه بعد در چرخی دیگر. بنابراین در این چند سطر به بررسی این خطا و چگونگی رفع آن می پردازیم.

ویدئوی زیر کاملا این مشکل را نمایش می دهد (جهت داشتن شرایط اولیه مناسب جهت تست زیر، میزان باد لاستیکهای جلو در حالت سرد 2.2 بار تنظیم شده اند و دمای هر دو تایر 18 درجه سانتیگراد می باشند. پس از طی مسافتی حدود 5 دقیقه پس از حرکت، ویدیوی زیر ضبط شده است):

در ویدئوی فوق برای لحظه کوتاهی قبل از خطا، میزان باد تایر از 2.25 بار به 2.41 بار افزایش می یابد (حدودا 2.5 پی اس آی افزایش). این به معنای افزایش ناگهانی فشار باد لاستیک می باشد. کاهش یا افزایش ناگهانی فشار باد تایرها در خودروهای ایرانی، با خطای پنچری نمایش داده می شود! لذا در همین ابتدا علت این خطا مشخص شد. البته افزایش ناگهانی فشار باد لاستیک را نیازی نیست که به راننده گزارش داد ولی به هر حال این کار را سیستم TPMS در ایران انجام میدهد. حال چرایی وقوع خطای پنچری را باید در سیستم مانیتورینگ فشار باد تایرها جستجو نمود. تنها دلیلی که باعث افزایش میزان باد لاستیک در حال حرکت می شود، افزایش دمای تایر می باشد. اطلاعات دمای تایر جلو راننده در ویدیوی فوق نشان می دهد که دمای تایر 37 درجه سانتیگراد شده است. دمای لاستیک جلو شاگرد نیز با میزان 37 درجه سانتیگراد 2.41 بار شده است. قبل از خطا، دمای لاستیک جلو راننده 37 درجه سانتیگراد می باشد ولی میزان باد همان 2.25 بار نمایش داده شده است. حال که به علت این افزایش دما، میزان فشار باد میخواهد از 2.25 بار به 2.41 بار تغییر کند، خطای افزایش ناگهانی فشار باد به راننده اعلام میشود.

حال جهت توضیح بیشتر اتفاقات فوق، به اعداد نمایش داده شده در شکلهای زیر دقت نمایید (تست زیر در زمان دیگری انجام شده است). میزان فشار باد لاستیکها بر حسب بار و دمای تایرها بر حسب درجه سانتیگراد در مانیتور وسط قابل ملاحظه می باشد (خودروی مورد بررسی دناپلاس مدل بهمن 1403 می باشد).

در زمانهای مختلف از اطلاعات چرخها عکس گرفته شده است. از شروع حرکت خودرو این عکس برداری شروع شده است و تا پایان حرکت تغییرات را ثبت کرده ایم تا علت خطای گاهگاه سنسور باد لاستیک را پیدا کنیم.

همانطور که از تصاویر زیر مشخص است در 10 الی 15 دقیقه اول رانندگی بیشترین تغییرات دمایی در تایرها اتفاق می افتد. همین تغییرات باعث افزایش یا کاهش میزان باد لاستیکها می گردد. معمولا در ابتدای حرکت دمای لاستیکها پایین بوده ولی به علت اصطکاک و نیز گرم شدن موتور دمای تایرها رو به افزایش می باشد. لذا تغییرات زیادی را در میزان باد تایرها خواهیم داشت.

اگر تغییرات دمایی تایرها زیاد باشد، تغییرات میزان باد لاستیکها نیز زیاد می شود. این بدان معنی است که مثلا اگر دمای لاستیک جلو راننده از 16 درجه سانتیگراد به 30 درجه افزایش یابد، انتظار افزایش ناگهانی باد تایر را داریم (به تصاویر زیر دقت کنید).

با بررسیهای متوالی و گزارش گیری همه روزه از خطای TPMS و صدای آلارم بیپ بیپ سنسور باد لاستیک در پشت آمپر در برخی خودروهای ایرانی میتوان به نتایج جالبی دست یافت. دو تصویر زیر را با دقت ملاحظه نمایید. تایرهای سمت راننده جلو و عقب در زمانهای بسیار متفاوتی آپدیت می شوند. یعنی اینکه با توجه به تغییرات دمایی تقریبا یکسان در آزمایش فوق، دو تایر کاملا متفاوت عمل می کنند و تغییرات نمایش داده شده در مانیتور در تایر جلو راننده بسیار کند می باشد. همین کندی عکس العمل سنسور TPMS و عدم آپدیت به هنگام و سریع باعث ارسال خطای پنچری به راننده می گردد. در ادامه بیشتر در این مورد توضیح می دهیم.

سنسور باد لاستیک که درون رینگ قرار دارد باید سرعت ارسال اطلاعات بالایی داشته باشد. به همین دلیل افزایش یا کاهش ناگهانی ولی غیرطبیعی میزان باد تایر را باید به سرعت به راننده گزارش دهد. همین امر جلوی بسیاری سوانح که در اثر ترکیدگی لاستیک پیش می آید را میگیرد. در عین حال همین سنسورها نباید افزایش یا کاهش ناگهانی میزان باد تایرها در اثر تغییرات دمایی را به عنوان خطا ارسال نمایند. یعنی اگر بر اثر افزایش دما و در نتیجه انبساط هوا، فشار باد چرخ خودرو افزایش یابد، این افزایش طبیعی بوده و نباید به راننده گزارش شود.

دومین نکته اینکه برخی سازنده ها و یا تامین کنندگان سنسور باد لاستیک خودروهای ایرانی، سنسورهایی با تاخیر در ارسال داده را به خودروساز ارائه داده اند (بررسی این مورد نیز در مجموعه دکتر بهادری به دقت انجام شده است که در مقاله ای دیگر بحث شد). به طور مثال با این حال که افزایش دما در تایر باعث افزایش فشار باد لاستیک شده است، ولی هیچ بروزرسانی اطلاعاتی در طی مدت مثلا 5 دقیقه به سیستم مرکزی گیرنده ارسال نگردیده است. فرض کنیم پس از 5 دقیقه از شروع رانندگی، سنسورها داده های آپدیت شده را ارسال نمایند. همچنین فرض کنید که اختلاف دمای هوای بیرون با دمای تایرها نیز زیاد باشد. لذا وقتی خودرو شروع به حرکت میکند ولی سنسور اطلاعات خودش را دیرتر آپدیت می کند، قطعا و یقینا افزایش ناگهانی در میزان باد و دمای تایرها به علت این تغییرات دمایی، توسط سیستم مرکزی تشخیص داده می شود. همین امر باعث ایجاد خطای لحظه ای و صدای بیپ بیپ به راننده می گردد. حال آنکه اگر ارسال داده های سنسورها سریعتر می بود، این خطا گزارش نمی شد. کما اینکه در بسیاری از خودروهای ایرانی که سنسورهایی با برندهای مختلف دارند، این خطا اصلا گزارش نمی شود و فقط برخی برندها این مشکل را دارند. لذا برخی دارندگان این خودروها دچار سردرگمی شده اند.

نکته آخر اینکه، با توجه به اینکه هر خطای بدون علت در پشت آمپر پس از مدتی برای راننده طبیعی می شود و دیگر به آن خطا عکس العمل نشان نمی دهد، همین اشتباه، باعث صدمات جبران ناپذیر در آینده می گردد. چه بسا در یکی از این موارد خطای TPMS جدی بوده و واقعا گزارش پنچری صحیح را به راننده اعلام کند، ولی راننده با توجه به تجربه پیشین خود این خطا را طبیعی دانسته و به آن توجه نمی کند (چوپان دروغگو).

راه حل جلوگیری از مشکلات فوق، تعویض سنسورهای TPMS با سنسورهای TPMS مناسب و با عکس العمل سریع، تغییر برنامه BCM، و در بعضی مواقع تعویض ماژول TPMS می باشد. تجربه مجموعه ما مناسبترین راه را با توجه به شرایط خودروی شما و برند سنسورها و BCM ارائه می دهد. با ما جهت مشاوره در تماس باشید. 09129493651

نگارنده:

دکتر علیرضا بهادری مهر

دکترای تخصصی مهندسی برق-الکترونیک